Bursa’nın tarih kokusuna enfes bir aroma katan Cumalıkızık köyü Bursa’nın görülmesi gereken yerlerindendir. Yıldırım Belediyesi sınırları içerisinde bulunan köy, merkezin 10 km doğusunda, Uludağ’ın eteklerinde bulunmaktadır. Kayıların Bursa’ya yerleştikleri ilk mekânlardan olan köyün kuruluş yılı 1300’lü yıllara dayanmaktadır. Uludağ etekleri ve vadiler arasında kalan küçük Kızık köyündeki erkeklerin Cuma namazları için bu bölgeye geldikleri, bu yüzden bölgeye Cumalıkızık ismi verildiği söylenmektedir.
Başka bir rivayet ise Osman Bey’in köyün kurulduğu günün Cuma günü olduğu için Cumalıkızık isminin verildiğidir. Bir vakıf köyü olarak inşa edilen bu bölgedeki tarihi yapı değerine layık bir şekilde muhafaza edilerek günümüze kadar ulaşabilmiştir. Her gün çok sayıda turistin ağırlandığı bir köy olan Cumalıkızık tarihi yerleri, camileri ve farklı evleri ile dikkatleri üzerine çekmektedir.
Cumalıkızık evlerinin birçoğu üç katlı olarak yapılmıştır. Köyde 270 ev bulunuyor, fakat bunlardan 180 tanesi faal olarak kullanılmaktadır. Evlerin zemini ve giriş katları taş duvarlarla örülmüştür. Evlerin üst katları ise insanların yaşam alanı olarak kullandıkları mekanlardır. Evlerin pencereleri üst katlardadır, bu yüzden evlerin hemen hemen tamamında sokaktan evin içi görülemez. Evlerin girişinin olduğu avlu kısımlarında mutfak, tuvalet, depolar, fırın, ahır ve kümesler bulunur.
Cumalıkızık Camisinin yapım tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte caminin üç yüz yıl önce yapıldığı tahmin edilmektedir. Cami kurulduğu günden bugüne kadar çeşitli tadilatlar geçirmiştir. Köyde eski zamanlara ait eşyaların sergilendiği Cumalıkızık Etnografya Müzesi ve Sanat Evi ‘de görülmesi gereken tarihi yapılar arasındadır. Müzeye girdiğinizde bahçede eski zamanlarda kullanılan at arabaları, şaraphane ve sütun başlıkları göze çarpmaktadır.